Naświetlanie promieniami podczerwonymi IR i światłem widzialnym (światłolecznictwo) to zabieg polegający na ekspozycji ciała lub jego części na działanie promieni, które mają właściwości korzystne dla organizmu. Poddanie się takiemu zabiegowi to alternatywa dla przyjmowania leków przeciwbólowych, które nie pozostają bez wpływu na nasze zdrowie. W procesie naświetlania kluczowe jest emitowane ciepło, które rozszerza naczynia krwionośne (a ściślej mówiąc – naczyń włosowatych w skórze) i zwiększa ukrwienie tkanek ciała. W wyniku ogrzewania na ciele pacjenta może się pojawić tzw. rumień cieplny, co w wynika z rozszerzenia naczyń krwionośnych położonych głębiej. To sprawia, że komórki są lepiej dotlenione i odżywione, a zbędne i szkodliwe produkty metabolizmu są szybciej usuwane z organizmu. Oprócz tego naświetlanie IR poprawia drożność żył. Ciepło emitowane przez lampę rozluźnia mięśnie i stymuluje ich regenerację. Promieniowanie IR pozytywnie wpływa też na układ chłonny, lepiej wchłaniają się obrzęki i krwiaki, wydzielają się endorfiny tzw. hormony szczęścia, które poprawiają nastrój i podnoszą próg odczuwanego bólu, a więc wykazują działanie przeciwbólowe. Podczas zabiegu promieniami podczerwonymi mogą być stosowane specjalne filtry, które blokują fale świetlne o określonej długości. Dzięki temu uzyskuje się pożądany efekt terapeutyczny.
Mogą to być następujące filtry: czerwony (przepuszcza promieniowanie czerwone i podczerwone, które działają przeciwzapalnie), niebieski (przepuszcza promienie niebieskie widzialne o działaniu przeciwbólowym) i filtr wodny (przepuszcza promieniowanie krótkofalowe, wnikające w głębiej położone tkanki).
Filtr czerwony najczęściej jest używany w przypadku oparzeń słonecznych, a także w regeneracji organizmu. Naświetlanie IR znajduje zastosowanie m.in. w leczeniu bólów głowy, w tym migrenowych, przeziębień, bólu zatok i kręgosłupa. Zabieg naświetlania promieniami podczerwonymi pojawia się w ofercie sanatoriów. Wówczas dość często wykonuje się go za pomocą lampy Sollux.
Zanim przystąpimy do zabiegu naświetlania promieniami podczerwonymi należy dokładnie oczyścić skórę tej części ciała, która ma być naświetlana lub wziąć kąpiel w przypadku zabiegu na całe ciało. W zależności od miejsca, które ma być poddane działaniu promieni IR oraz mocy urządzenia odległość lampy od ciała oraz może być różna. Najczęściej waha się między 20 cm a 50 cm i więcej. Przed naświetlaniem nie należy stosować żadnych kosmetyków. Wszelkie kremy, maści czy balsamy mogą zmniejszyć efektywność naświetlania. Powinniśmy też zdjąć biżuterię i założyć strój, który ułatwi dostęp do tej części ciała, która ma być naświetlana. Należy powiadomić osobę przeprowadzającą zabieg o występujących w naświetlanej okolicy zaburzeniach czucia. Jeśli nie mamy co do tego pewności, specjalista wykona odpowiedni test.
Pacjent powinien przyjąć wygodną pozycję ciała – siedzącą lub leżącą i odkryć miejsce, które ma zostać poddane zabiegowi. Powszechnie używaną lampą do naświetlania promieniami podczerwonymi (oraz widzialnymi) jest lampa Sollux. Podczas zabiegu lampa wyposażona w żarówkę rozgrzaną do 500-600 st. C umocowana jest na specjalnym statywie i zbliżana do ciała pacjenta. Zarówno pacjent, jak i osoba wykonująca zabieg powinni założyć okulary ochronne. Jest to niezwykle ważne, gdyż promienie podczerwone przyspieszają zmętnienie soczewki oka, a więc zwiększają ryzyko rozwoju zaćmy. Następnie fizjoterapeuta przystawia lampę na odległość ok. 50 cm od ciała pacjenta. W tym czasie pacjent określa intensywność odczuwanego ciepła. Podczas zabiegu powinniśmy odczuwać przyjemne ciepło, jeśli jest inaczej, należy zgłosić to specjaliście, który obsługuje lampę. Podczas zabiegu należy pozostać w jednej pozycji. Na ogół naświetlanie IR trwa od 10 do 30 minut.
Po zakończeniu naświetlania lampa zostaje wyłączona, a pacjent może zdjąć okulary. Po zabiegu należy odpocząć pół godziny. W przypadku naświetlania całego ciała, pacjent korzysta ze specjalnej kabiny. Naświetlanie tzw. daleką podczerwienią odbywa się z odległości min. 100 cm od ciała pacjenta. Po takim zabiegu na skórze może pojawić się rumień cieplny, który zniknie po kilku godzinach od zabiegu. W przypadku osób starszych lub w złym stanie zdrowotnym zabieg trwa krócej (zwykle od 15 do 20 minut) i jest wykonywany na małej powierzchni ciała. Podczas zabiegu może pojawić się wzmożona potliwość, przyspieszone tętno i szybszy oddech. Niemniej zabieg jest w pełni bezpieczny, a występujące objawy są naturalne. Po naświetlaniu promieniowaniem podczerwonym pacjent powinien stopniowo zmieniać pozycję na stojącą, gdyż mogą wystąpić zawroty głowy i chwilowa trudność z utrzymaniem równowagi.
Na czy polegają poszczególne zabiegi w sanatoriach i uzdrowiskach? Jak przygotować się do każdego zabiegu? Jakie są wskazania i przeciwskazania? To warto wiedzieć przed wyjazdem na turnus rehabilitacyjny!
