Aby móc wykonywać ćwiczenia czynne wolne (dział kinezyterapii), pacjent musi mieć kontrolę nad własnym napięciem mięśniowym, czyli na polecenie terapeuty móc wykonać konkretny ruch lub skurcz izometryczny (intencja ruchu). Chory samodzielnie, bez pomocy terapeuty i specjalistycznego sprzętu wykonuje ruchy w możliwie największym bezbolesnym zakresie. W tym rodzaju kinezyterapii chory musi pokonać ciężar danej części własnego ciała – mówiąc inaczej, musi pokonać siłę grawitacji. Minimalna wymagana siła mięśniowa w pięciostopniowej skali Lovetta to w tym wypadku 3. Głównym celem tej metody rehabilitacyjnej jest poprawa koordynacji mięśniowo-nerwowej pacjenta, siły mięśniowej oraz zwiększenie zakresu ruchu i jego precyzji. Organizm jest lepiej dotleniony, a wytwarzane podczas wysiłku fizycznego endorfiny pozytywnie wpływają na nastrój pacjenta. Poprawie ulega koordynacja ruchowa osoby rehabilitowanej – oznacza to, że jej mięśnie szkieletowe zyskują lepszą synchronizację ruchów. Dzięki regularnej terapii zmniejsza się napięcie mięśniowe w stanie spoczynku. Ćwiczenia czynne wolne stymulują proprioreceptory znajdujące się w stawach, ścięgnach i mięśniach szkieletowych, które reagują na procesy zachodzące wewnątrz organizmu. Poprawie ulega kinestezja, czyli czucie położenia i ruchów poszczególnych części ciała względem siebie. Lepsza równowaga oraz zborność ruchów to kolejne zalety ćwiczeń czynnych wolnych. Podsumowując, terapia ta wszechstronnie wspiera rozwój fizyczny pacjenta i poprawia ogólne samopoczucie.
Do rozpoczęcia ćwiczeń czynnych wolnych nie są wymagane specjalne przygotowania. Jak zawsze przy kinezyterapii należy zadbać o wygodny, niekrępujący ruchów strój, najlepiej bawełniany. Należy też pozbyć się biżuterii i zegarka oraz ewentualnie spiąć długie włosy. Pacjent powinien być wypoczęty, dobrze nawodniony, zjeść odpowiednio wcześnie lekki posiłek. Idealnie, gdy sala do ćwiczeń jest dobrze przewietrzona. Warto mieć ze sobą butelkę wody, aby uzupełniać płyny w trakcie gimnastyki, gdy zajdzie taka potrzeba.
Ćwiczenia czynne wolne odbywają się przeważnie w sali terapeutycznej wyposażonej w maty i materace, pod nadzorem wykwalifikowanego rehabilitanta. Ćwiczenia można wykonywać także w domu, gdyż nie jest do tego potrzebny specjalistyczny sprzęt. Do ćwiczeń mogą być wykorzystywane proste przybory takie jak szarfy, piłki czy laski gimnastyczne. Pacjent rozpoczyna od pozycji wyjściowej, na komendę terapeuty wykonuje określoną drogę ruchu, po czym przechodzi do pozycji końcowej. O rodzaju ćwiczeń, ich tempie, ilości powtórzeń i serii oraz czasie odpoczynku decyduje rehabilitant. Jest to uzależnione od rodzaju problemu i stanu ogólnego pacjenta. W zakres ćwiczeń wchodzą skłony, skręty, uginanie, rozciąganie czy wymachy różnych części ciała. Każdy pacjent po uprzedniej diagnozie otrzymuje indywidualnie dopasowany zestaw ćwiczeń.
Na czy polegają poszczególne zabiegi w sanatoriach i uzdrowiskach? Jak przygotować się do każdego zabiegu? Jakie są wskazania i przeciwskazania? To warto wiedzieć przed wyjazdem na turnus rehabilitacyjny!
